Dashain Essay in Nepali - दशैं निबन्ध

 नेपाल पर्व–पर्वाको देश हो। यहाँका पर्वहरूले केवल धर्मलाई मात्र नभई जीवनलाई पनि रङ्ग्याउने काम गर्छन्। ती पर्वहरूभित्र दशैं अद्वितीय छ। दशैंलाई विजया दशमी भनिन्छ, तर यसको अर्थ केवल क्यालेन्डरको एउटा दिन होइन, यो त सत्यको विजयको गीत, आशाको प्रकाश, र मानव हृदयमा बग्ने आनन्दको मधुर धुन हो।

दशैंको उत्पत्तिको कथा युगौंदेखि सुनिँदै आएको छ। देवी दुर्गाले असुर महिषासुरलाई परास्त गरेकी स्मृतिमा दशैं मनाइन्छ भन्ने धार्मिक मान्यता छ। यो कथा मात्र नभई जीवनको दर्शन हो। असत्यले सत्यलाई दबाउन खोज्छ, तर अन्ततः सत्यले नै विजय प्राप्त गर्छ। यसरी दशैं भनेको अन्धकारलाई चिर्ने बिहानको उज्यालो हो, निराशालाई टाढा पार्ने आशाको किरण हो, र मानिसलाई धर्म र न्यायको बाटोमा उभ्याउने दिव्य शक्ति हो।

दशैं सुरु हुनासाथ हरेक नेपाली घरमा श्रद्धा र उमंगको वसन्त फुल्छ। घटस्थापनाको दिन जब माटोको भाँडोभित्र जमरा अंकुराउँछ, त्यो अंकुर केवल बीउ होइन, जीवनकै नयाँ सुरुवातको प्रतीक हो। दिनहुँ दुर्गा भवानीको स्तुति गर्दा मनमा साहस, विश्वास र आत्मबल पलाउँछ। अष्टमी र नवमीका दिन देवीको शक्तिलाई सम्झेर मानिसले आफ्नो अन्तरात्मालाई दृढ बनाउँछन्। दशमी अर्थात् विजया दशमीको दिन, जब मान्यजनको हातबाट निधारमा रातो टीका र हरियो जमरा टल्किन्छ, त्यतिबेला मनमा आशीर्वाद मात्र होइन, भविष्यको सुनौलो बाटो देख्ने दृढता पनि पलाउँछ।

दशैंमा आउने रमाइलोपनलाई शब्दमा समेट्नु कठिन हुन्छ। टाढा रहेका परिवार घर फर्कन्छन्। आँगनमा उचालिएको पिङको डोरीले आकाश छोएको जस्तो लाग्छ। बालबालिकाको हाँसोले बस्ती गुञ्जिन्छ, युवाको उमंगले वातावरण नाच्छ, वृद्धको आशीर्वादले घर–आँगन पवित्र हुन्छ। शहरमा बजार रौनकले फूलबारी जस्तै देखिन्छ, गाउँमा धानको बाला सुनौलो भई झुल्किन्छ। दशैंले प्रत्येक नेपालीलाई एउटै डोरीमा बाँधिदिन्छ, प्रेम, सद्भाव र आत्मीयताको डोरीमा।

बालपनमा दशैं त सपना जस्तै लाग्छ। बिहानै उठेर आमा–बुबासँग बजारतिर धपक्क लागेको भीडमा पस्नु, मनले चाहेको कपडा छान्नु, घर फर्केर सेल, फुलौरी, घुघुरा चाख्नु, साथीहरूसँग पिङमा उड्नु: यी सबै क्षणले बालमनमा अनन्त खुसी कोर्छ। जब निधारमा टीका र जमरा राखिदिन्छन्, हातमा दक्षिणा थमाइन्छ, त्यतिबेला बालबालिकाको अनुहारमा देखिने चमक तारा भन्दा कम लाग्दैन। बालपनको दशैं जीवनभर नबिर्सिने मधुर स्मृति बनेर हृदयमा बाँचिरहन्छ।

दशैंको अर्को पाटो अर्थतन्त्रसँग गाँसिएको छ। दशैं सुरु हुनासाथ बजारमा मानौँ ज्वारभाटा उम्लिन्छ। पसलहरूमा भीड लाग्छ, किसानका खेतबारीमा फलाएको अन्नले सजिलै मूल्य पाउँछ, व्यापारीका अनुहारमा चमक आउँछ। विदेशमा पसिना बगाएका नेपालीहरू घर फर्किँदा गाउँ–सहर उमंगले तरंगिन्छ। उनीहरूले ल्याएको धन र प्रेम दुबै दशैंको आनन्दमा मिसिन्छ। यसरी दशैं केवल आत्माको पर्व मात्र होइन, अर्थतन्त्रलाई चलायमान पार्ने अदृश्य शक्ति पनि हो।

दशैंले दिने शिक्षा अझै गहिरो छ। यो पर्वले भन्छ: “असत्य बलियो भए पनि सत्य अमर हुन्छ, अन्याय फैलियो भने पनि न्याय अन्ततः टल्किन्छ।” दशैंले मानिसलाई सहिष्णुता, करुणा र सहकार्यको बाटोमा लैजान्छ। यसले मनमा प्रेमको फूल फुलाउँछ, जसको सुगन्धले परिवार, समाज र राष्ट्रलाई सुवासित बनाउँछ।

यसरी हेर्दा दशैं केवल चाड मात्र होइन, आस्था, आशा र उज्यालोको दीपक हो। जसरी खेतमा उम्रिएको जमरा नयाँ जीवनको प्रतीक हुन्छ, त्यसरी नै दशैंले हृदयमा नयाँ उमंग, नयाँ विश्वास र नयाँ सपना अंकुराउँछ। दशैं नेपालीहरूको हृदयमा बग्ने अनन्त खुशीको नदी हो, जसको लहरमा रमाउँदै हामी प्रत्येक वर्ष यसलाई श्रद्धा र उल्लाससाथ मनाउँछौँ। यो पर्व हाम्रो संस्कृतिको गौरव मात्र नभई भविष्यको सुनौलो बाटो देखाउने दीपस्तम्भ पनि हो।

                                     HAPPY DASHAIN😇HAPPY HOMEWORKS

---

सन्दर्भ:

• नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान, नेपाली चाडपर्वहरूको परिचय

• कक्षा ८–१२ नेपाली विषय पाठ्यपुस्तक